قرار داد ایران با روسیه خرید ۶۲ میلیون دوز واکسن اسپوتنیک بود اما تاکنون فقط دو میلیون دوز به ایران تحویل داده شده است. کیانوش جهانپور، مدیرکل روابط عمومی وزارت بهداشت، با اعلام این خبر و پس از انتقادات بسیار به عملکرد وزارت بهداشت درباره تاخیر در خرید و واردات واکسن کرونا، گفت: «وزارت بهداشت متولی واردات واکسن کرونا نیست. بلکه تأییدکننده واکسن است و در زمینه واردات، دستگاه دیپلماسی و وزارت خارجی مسئولیت اصلی را به عهده دارد.»
به گفته کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو و مدیرکل روابط عمومی وزارت بهداشت، تاکنون حدود ۱۱ میلیون دوز واکسن خارجی وارد ایران شده است و با قول تقریبا قطعی ژاپن، این هفته حدود دو میلیون و ۹۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکا ساخت ژاپن وارد کشور می‌شود.
واکسن‌هایی که به ایران وارد شده‌اند از کشورهای روسیه، چین، هند، کره و ایتالیا بودند اما در این میان کشورهای چین و روسیه که جمهوری اسلامی روابط خوبی نیز با آن‌ها دارد، تعهدات خود را برای ارسال واکسن به ایران در موعد مقرر انجام ندادند. این را پیش‌تر سعید نمکی وزیر بهداشت اعلام کرده بود و حالا نیز کیانوش جهانپور آن را تایید کرده است. مشکل واردات واکسن از چین تا حدودی حل شده اما روند کند تولید واکسن در روسیه و خیز جدید کرونا باعث شده که برخلاف قراردادهای قبلی واکسنی از این کشور به ایران ارسال نشود ولی جمهوری اسلامی قصد دارد خط تولید واکسن روسی در کشور راه بیندازد.
به گزارش ایرنا، کیانوش جهانپور خبر داده است که یکی از شرکت‌های داخلی، تولید واکسن اسپوتنیک روسیه را در داخل کشور بر عهده می‌گیرد و «بعد از پایان مراحل فنی و انجام تست‌ها و مذاکره‌ها با طرف روسی، جایگزین قرارداد واردات این واکسن از روسیه شود.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این خبر را علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا نیز تایید کرده است اما با این تفاوت که او در کلاب‌هاوس اعلام کرد خط تولید واکسن روسیه در ایران به درد ما نمی‌خورد. او گفت: «اگرچه واکسن‌های اسپوتنیک تولید مشترک در ایران تولید می‌شوند و ایران در اولویت دریافت این واکسن‌هاست، اما... روی آن حساب نکرده‌ایم.»
کیانوش جهانپور خلف وعده کشورها و از جمله طرف روسی را برای ارسال به موقع واکسن به کشور یکی از دلایل اختلال در واکسیناسیون برشمرد، دانست و اینگونه وانمود کرد که وزارت بهداشت در برابر عملی غیرمنتظره قرار گرفته، اما علیرضا رئیسی در کلاب‌هاوس اذعان کرد که با وجود عقد قرارداد ۶۰ میلیون دوزی با روسیه، وزارت بهداشت از مدت‌ها پیش می‌دانست که روسیه ظرفیت تولید ماهانه پنج میلیون دوز واکسن را ندارد.
به گفته علیرضا رئیسی واکسن اسپوتنیک دو دوز کاملا جدا از هم دارد و یک فرد نمی‌تواند دوز اول را به جای دوز دوم یا برعکس تزریق کند.
واکسیناسیون عمومی یا اهداف اقتصادی؟
در میان واکسن‌های تولید شده در جهان واکسن روسی بیشتر از بقیه با تردید و حاشیه همراه بوده است. در ماه ژوئن (۲۰۲۱) سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد در فرایند تولید واکسن اسپوتنیک، مشکلاتی وجود دارد و کارشناسان این سازمان شش اشکال فنی را در چهار مرکز تولید این واکسن شناسایی کرده بودند. با این همه قرار است خط تولید مشترک این واکسن در ایران با همکاری یک شرکت ایرانی راه‌اندازی شود.
خط تولیدی که اگرچه در داخل ایران راه‌اندازی خواهد شد اما ستاد ملی مقابله با کرونا روی آن حساب زیادی باز نمی‌کند.
کیانوش جهانپور، کارآزمایی بالینی واکسن تولیدی کشورهای دیگر را در ایران به قرارداد ترکمانچای تشبیه کرده است که ایران زیر بار آن نمی‌رود مگر اینکه در قالب تولید مشترک امکان تولید آن در کشور فراهم شود که به گفته او روسیه و کوبا با ایران چنین توافقی را امضا کرده‌اند.
بر اساس توافقی که جهانپور از آن صحبت می‌کند، روسیه موظف است ۶۰ میلیون دوز واکسن کرونا را تا آذرماه برای واکسیناسیون ۳۰ میلیون نفر به ایران ارسال کند. این خبر را پیش‌تر کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو نیز اعلام کرده بود، اما جمهوری اسلامی در حالی زیر بار عقد قرارداد ۶۰ میلیون دوز واکسن کرونا با روسیه رفته است که ظرفیت تولید واکسن در این کشور محدود است و چاره‌ای نمی‌ماند جز اینکه یک شرکت خصوصی طرف قرارداد روسیه برای تولید مشترک آن در داخل کشور شود.
به گفته سفیر ایران در مسکو تاکنون دو شرکت ایرانی با طرف روس برای تولید مشترک واکسن در داخل کشور قرارداد منعقد شده و سومین شرکت ایرانی هم به طرف روس معرفی شده است اما تاکنون روسیه درباره این شرکت نظر نداده است.
کاظم جلالی اعلام کرد که شیوه پرداخت پول به طرف خارجی اینگونه است که ۵۰ درصد رقم آن قبل از تحویل و مابقی پس از تحویل محموله پرداخت خواهد شد اما در صورت ورود شرکت‌های خصوصی داخلی، صد در صد پول پرداخت می‌شود.
مشخص نیست که اصرار جمهوری اسلامی بر خرید واکسن‌های روسی که تضمینی هم در تامین آن برای واکسیناسیون عمومی وجود ندارد به چه دلیل است، اما تجربه ورود شرکت‌های خصوصی که اغلب آن‌ها به عنوان زیرمجموعه‌های وابسته به سپاه فعالیت می‌کنند، نشان داده است که مواردی از این دست، با اهداف اقتصادی و استفاده از رانت انجام می‌شود، شاید به همین دلیل است که ستاد ملی مقابله با کرونا برای واکسیناسیون عمومی، حسابی روی واکسن‌های روسی باز نکرده است.
